Wymaz z pochwy to mikroskopowe badanie wydzieliny pobranej z waginy w celu określenia jej składu, a w szczególności pod kątem zawartych w niej komórek złuszczonego nabłonka, mikroorganizmów (grzybów, bakterii) lub śladów określonych substancji chemicznych. Wymaz z waginy pobiera się w związku z podejrzeniem infekcji intymnych i stanów zapalnych, to tzw. badanie czystości pochwy lub biocenoza pochwy.
Badanie to polega na obserwacji pod mikroskopem rozmazu materiału pobranego z waginy, barwionego metodą Grama. Pozwala to określić wygląd i ilość obecnych w preparacie drobnoustrojów oraz leukocytów. Jednocześnie z badaniem mikroskopowym biocenozy pochwy zakłada się hodowlę w kierunku rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis) i grzybów drożdżopodobnych z rodzaju Candida. Wynik badania biocenozy pochwy pozwala lekarzowi ocenić prawidłowość ekosystemu pochwy, a w przypadku infekcji intymnej dokładnie określić jej charakter (bakteryjny, grzybiczy czy pierwotniakowy). Do pobierania wymazu używa się wymazówek lub specjalnych szczoteczek. Pobrany materiał może zostać przeniesiony wprost na szkiełko mikroskopowe w celu bezpośredniej obserwacji próbki – i wtedy mówi się o tzw. wymazie – bądź przeniesiony na pożywkę w celu rozmnożenia zawartych w niej mikroorganizmów, tzw. posiew.
Aby wyniki wymazu z pochwy były prawidłowe, przed badaniem zaleca się, aby pacjentka:
- ograniczyła zabiegi higieniczne do minimum,
- unikała kontaktów płciowych,
- nie stosowała dopochwowych preparatów leczniczych,
- nie wykonywała irygacji (minimum 48 h przed wymazem),
- nie zażywała antybiotyków.
Wymaz z pochwy – GBS
Podstawowy posiew wymazu z pochwy u kobiet jest wykonywany w kierunku bakterii tlenowych, w tym paciorkowców grupy B i grzybów drożdżopodobnych. Wykrycie obecności w pochwie i/lub w odbycie paciorkowców grupy B (ang. group B streptococcus, GBS) jest bardzo istotne dla kobiet ciężarnych. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wszystkie ciężarne kobiety pomiędzy 35 a 37 tygodniem ciąży powinny być objęte przesiewowymi badaniami na obecność paciorkowców grupy B. Wykonanie posiewu z waginy i odbytnicy w kierunku GBS w zaawansowanej ciąży pozwala zidentyfikować kobiety, u których istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia na dziecko. Stwierdzenie nosicielstwa Streptococcus agalactiae jest wskazaniem do podjęcia antybiotykowej profilaktyki w okresie okołoporodowym. Kobiety, które w poprzedniej ciąży urodziły dziecko z zakażeniem Streptococcus agalactiae, powinny otrzymywać okołoporodową chemioprofilaktykę.
Wymaz z pochwy – interpretacja wyników
Na wyniki wymazu zazwyczaj czeka się około 4–5 dni. Tyle trwa dostarczenie próbki do laboratorium, jej analiza mikroskopowa oraz opis. Interpretacja wyników wymazu z pochwy odbywa się według czterostopniowej skali:
- stopień I – oznacza prawidłowy obraz mikroskopowy, a w polu widzenia występują przede wszystkim pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus;
- stopień II – oznacza w polu widzenia widoczność pałeczek Lactobacillus z pojedynczymi innymi bakteriami oraz leukocytami;
- stopień III – mówi, że fizjologiczna flora bakteryjna pochwy została zachwiana, w polu widzenia występuje duża liczba bakterii chorobotwórczych i leukocytów, a znacznie mniej jest pałeczek Lactobacillus;
- stopień IV – oznacza, że w polu widzenia nie występują żadne pałeczki Lactobacillus, zamiast nich widoczne są liczne bakterie chorobotwórcze, a także grzyby (drożdżaki) lub rzęsistek pochwowy.
Wymaz z pochwy przy infekcjach intymnych
Mikroflora bakteryjna pochwy stanowi bardzo wrażliwy ekosystem, na którego równowagę wpływ mają bakterie, produkty ich przemiany materii, poziom estrogenu oraz wartość pH w pochwie. Zachwianie tej równowagi może prowadzić do podrażnień lub infekcji intymnych. Zakażenie intymne (łac. infectio) to nic innego jak wtargnięcie do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych i ich namnażanie się. W celu wywołania choroby patogeny te pokonują odporność organizmu.
Lekarz zaleca badanie czystości waginy w sytuacji, gdy podejrzewa infekcję dróg rodnych. Przyczynami infekcji intymnych mogą być:
- nieodpowiednia higiena,
- zła dieta,
- antybiotykoterapia,
- kontakty seksualne z różnymi partnerami,
- ciąża,
- antykoncepcja,
- menopauza,
- wizyta na basenie, jacuzzi,
- cukrzyca,
- stres.
Wykonanie wymazu z pochwy przy zakażeniu pozwoli określić skład mikroflory pochwy, dzięki czemu lekarz będzie w stanie wdrożyć odpowiednie leczenie. W przypadku infekcji bakteryjnych konieczne jest podanie antybiotyków (doustnie lub dopochwowo), natomiast w zakażeniach grzybiczych – środków przeciwgrzybiczych. Nieleczenie zakażeń dróg rodnych może powodować poważne komplikacje, czego efektem może być utrudnione zajście w ciążę lub nawet niepłodność.
Prawidłowe środowisko w pochwie ma odczyn kwasowy, za co odpowiadają korzystne dla zdrowia intymnego pałeczki kwasu mlekowego. Drobnoustroje te chronią przed inwazją patogenów. Dodatkowo bakterie z rodzaju Lactobacillus potrafią bytować na nabłonku i stymulować układ odpornościowy.
Każde zachwianie równowagi flory bakteryjnej pochwy zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji intymnej. Aby temu zapobiegać, zaleca się stosowanie probiotyków ginekologicznych, które wspomagają odbudowanie naturalnego ekosystemu waginy. Działają one również profilaktycznie w momencie, gdy skóra wokół stref intymnych jest podrażniona przez czynniki zewnętrzne. Przyjmowanie probiotyków zaleca się osobom podatnym na zakażenia, z osłabioną odpornością, a także kobietom w ciąży, gdyż one są podatniejsze na infekcje intymne wskutek zmiany pH w pochwie.