Na rynku istnieje wiele preparatów probiotycznych, ale nie wszystkie z nich maja właściwości lecznicze a co za tym idzie tylko nielicznych powinnyśmy używać. Wiele produktów nie spełnia najważniejszych kryteriów stawianych przez Polskie Towarzystwo Probiotyczne i Prebiotyczne (PTPP), Ginekologiczne (PTG) czy Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) i Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Ważne cechy probiotyków
Przy wyborze probiotyków należy zwrócić uwagę na:
- silne właściwości probiotyczne,
- skuteczność potwierdzoną badaniami klinicznymi,
- dopasowanie do specyficznej flory, w której jest stosowany pod kątem ilości, jakości szczepów oraz ich pochodzenia,
- dokładne określenie szczepów – identyfikacja gatunku, rodzaju i szczepu np. Lactobacillus (rodzaj) fermentum (gatunek) 57A (szczep).
Bakterie powinny pochodzić od człowieka, najlepiej z miejsca, w którym ma działać dany probiotyk (np. jeśli w układzie rozrodczym – powinien zawierać szczepy naturalnie występujące w pochwie zdrowych kobiet). Szczepy występujące między rożnymi populacjami różnią się miedzy sobą – dlatego probiotyk powinien być dopasowany do populacji, w której jest stosowany – w tym wypadku polskiej.
Probiotyki do stosowania w ginekologii, zawierające szczepy, które spełniają wszystkie stawiane przez PTG i FAO/WHO kryteria to między innymi lek inVag® oraz linia produktów prOVag®.
Szczepy, które dobrze naśladują mikroflorę pochwy
Szczepy Lactobacillus fermentum 57A, Lactobacillus plantarum 57B i Lactobacillus gasseri 57C współdziałając dają lepsze efekty niż pojedynczy szczep, co udowodniono w wyniku długoletnich prac naukowców z Katedry Mikrobiologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jak wykazały badania in vitro, szczepy te wspólnie hamują rozwój drobnoustrojów wywołujących niedyspozycje układu moczowo-płciowego, takich jak: Candida albicans, Gardnerella vaginalis, Streptococcus agalactiae, Prevotella bivia, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis oraz uropatogennej Escherichia coli. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca zastosowanie w preparacie probiotycznym co najmniej 2 szczepów Lactobacillus stwierdzanych w fizjologicznej biocenozie pochwy w populacji Polek. Wiadomo z badań, że liczba szczepów zasiedlających nabłonek pochwy zdrowych kobiet waha się od zera do czterech, zmieniają się również kombinacje, w jakich występują szczepy w czasie. Stosowanie „potrójnego” probiotyku pozwala na lepsze naśladowanie naturalnej mikroflory pochwy.
Kryteria wyboru szczepów
Szczepy wchodzące w skład preparatów probiotycznych powinny spełniać warunki określone przez wytyczne Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Poniższe kryteria są również rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.
- Szczepy muszą pochodzić ze środowiska, do którego są przeznaczone (czyli np. z pochwy czy układu pokarmowego). Od tego zależy czy będą skutecznie działać, czy dobrze „wpasują” się w naturalne mikroorganizmy zasiedlające pochwę. Najlepiej, żeby probiotyczne bakterie kwasu mlekowego pochodziły z biocenozy pochwy kobiet, do których są adresowane.
- Musi zostać udowodniona kolonizacja pochwy i układu pokarmowego (dotyczy probiotyków doustnych) przez podane bakterie.
- Szczepy muszą posiadać potwierdzoną przynależność gatunkową wraz z określonym szczepem.
- Szczepy muszą wykazywać silną adherencję do nabłonka pochwy lub jelit, co oznacza, że powinny dobrze się do niego „przyczepiać”, co umożliwia jego zasiedlanie.
- Szczepy powinny ograniczać rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych (np. poprzez produkcję kwasu mlekowego i bakteriocyn). Powinny również posiadać swoistą dla danego gatunku odporność na antybiotyki.
- Szczepy muszą ograniczać adhezję patogenów do nabłonka pochwy i jelit (w przypadku probiotyków doustnych).
- Szczepy muszą być odporne na działanie soku żołądkowego i soli żółci (dotyczy probiotyków doustnych). Wówczas dobre bakterie mogą przetrwać drogę przez układ pokarmowy.
- W preparacie powinny zostać zastosowane co najmniej 2 gatunki obecne w fizjologicznym ekosystemie pochwy w populacji, w której produkt ma być zastosowany.
- Efektywność każdego preparatu powinna zostać potwierdzona badaniami klinicznymi. Jedynie pełne badania naukowe pozwalają określić, czy dany szczep bakterii rzeczywiście wywiera korzystny wpływ na zdrowie człowieka.